Tỉnh Thừa Thiên Huế thời Pháp thuộc tên là Thừa Thiên. Năm 1976, tỉnh Thừa Thiên sáp nhập với tỉnh Quảng Bình và Quảng Trị thành tỉnh Bình Trị Thiên, theo Cổng thông tin điện tử tỉnh Thừa Thiên Huế.

Khi hợp nhất, tỉnh Bình Trị Thiên rộng khoảng 18.300 km2 với 1,8 triệu dân vào năm 1979. Tỉnh có 23 đơn vị hành chính, trung tâm đặt tại thành phố Huế, hai thị xã là Đông Hà, Đồng Hới và 20 huyện.

Đến năm 1989, ba tỉnh này lại được tách ra như cũ, riêng tỉnh Thừa Thiên sau khi tách mang tên gọi mới là Thừa Thiên Huế.

Thừa Thiên Huế có 8 di sản được UNESCO vinh danh, trong đó có 6 di sản của riêng Huế gồm Quần thể Di tích Cố đô Huế (được công nhận vào năm 1993), Nhã nhạc cung đình Huế (2003), Mộc bản triều Nguyễn (2009), Châu bản triều Nguyễn (2014), Thơ văn trên kiến trúc cung đình Huế (2016) và Những bản đúc nổi trên Cửu Đỉnh (2024).

Hai di sản chung với các địa phương khác là di sản Thực hành tín ngưỡng thờ Mẫu Tam phủ (2016) và Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ (2017).

Ngoài ra, địa phương đang lưu giữ gần 1.000 di tích văn hoá và hàng trăm lễ hội đặc sắc. Khi thành trực thuộc trung ương, TP Huế có nhiệm vụ trọng tâm là bảo tồn, phát huy giá trị đặc sắc cố đô và di sản văn hoá đã được UNESCO công nhận.

Tỉnh Thừa Thiên Huế từng hai lần trình đề án trở thành thành phố trực thuộc trung ương, vào năm 1996 và 2014.

Trong lần đầu, chỉ 48% đại biểu Quốc hội tán thành nên đề án không được thông qua. Nhiều đại biểu khi đó băn khoăn vì ngoài TP Huế với đô thị đã cơ bản hoàn thiện hạ tầng, một số huyện miền núi, vùng nông thôn của tỉnh còn khó khăn.

Năm 2014, Thừa Thiên Huế tiếp tục xây dựng đề án trình Chính phủ, Bộ Chính trị trước khi trình lên Quốc hội. Song lúc này, các tiêu chí để lên thành phố trực thuộc trung ương đã định hình rõ. Quy mô dân số, thu nhập bình quân, cơ sở hạ tầng, thu chi ngân sách của tỉnh không đạt.

Nghị quyết thành lập TP Huế trực thuộc trung ương được Quốc hội thông qua hôm 30/11. Theo đó, TP Huế trực thuộc trung ương từ năm 2025 trên cơ sở toàn bộ diện tích và dân số tỉnh Thừa Thiên Huế hiện nay. Thành phố sẽ có diện tích 4.947 km2, giáp Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Trị, Lào và Biển Đông; dân số 1,236 triệu.

Như vậy từ năm 2025, cả nước có 6 thành phố trực thuộc trung ương gồm TP Huế, Hải Phòng, Cần Thơ, Đà Nẵng, Hà Nội và TP HCM